लद्दाख: लेह ते नुब्रा व्हॅली मार्गे पँगोंग सरोवर (एक अविस्मरणीय प्रवास)

 लद्दाख हे भारतातील एक अद्भुत आणि मोहक पर्यटन स्थळ आहे, जे त्याच्या उंच पर्वत, निळे तलाव आणि नैसर्गिक सौंदर्यासाठी प्रसिद्ध आहे. येथील प्रवास एक अविस्मरणीय अनुभव देतो. लेह ते पँगोंग सरोवर, जो नुब्रा व्हॅलीमधून मार्गे जातो, तो एक रोमांचक आणि संस्मरणीय प्रवास आहे. या प्रवासात पर्यटकांना लडाखची संस्कृती, नैसर्गिक सौंदर्य आणि रोमांचक मार्गांचा आनंद घेता येतो.

लद्दाखची राजधानी लेह हे या प्रवासाचा प्रारंभ बिंदू असला तरी लेह ला श्रीनगर मार्गेही जाता येते. लेह हे एक ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक केंद्र आहे, येथे बौद्ध मठ, जुने राजवाडे आणि स्थानिक बाजारपेठा पाहता येतात. लेह पॅलेस, शांती स्तूप आणि ठिक्से मठ हे येथील प्रमुख आकर्षण आहेत. लेह मधून पुढे प्रवास सुरू करण्यापूर्वी, उंच लद्दाखमध्ये पर्यटकांना ऑक्सीजन लेवलसोबत जुळवून घेण्यापासून एक वा दोन दिवस विश्रांती घेण्याचा सल्ला दिला जातो.

नुब्रा व्हॅली: वाळवंट आणि हिरवळीचे मिश्रण

लेहपासून सुमारे १५० किमी अंतरावर असलेले नुब्रा व्हॅली हे एक अनोखे ठिकाण आहे, जिथे उंच पर्वत, वाळूचे ढिगारे आणि हिरव्यागार शेतांचा संगम दिसतो. येथे पोहोचण्यासाठी खारदुंगला (जगातील सर्वात उंच असलेला रस्ता) मधून जावे लागते. खारदुंगला येथे सारखी सर्वत्र बर्फवृष्टी होत असते. हा एक रोमांचक क्षण असून पर्यटक बर्फवृष्टी अंगावर घेण्यासाठी बेभान होतात. नुब्रा ही एक सशस्त्र व्हॅली आहे, जिथे भारतीय सैनिक नेहमीच देशाचे रक्षण करण्यासाठी तयार असतात.

नुब्रा हे श्योक नदी आणि नुब्रा नदीने कापलेल्या दरीत स्थित आहे. या दोन्ही नद्या लडाख आणि काराकोरम पर्वतरांगांना दोन भागात विभागतात. नुब्राला तिबेटी भाषेत डुमरा म्हणतात. डुमरा म्हणजे फुलांची दरी (व्हॅली). डिस्किटमधून जाणारी श्योक नदी लेहमधून वाहणाऱ्या सिंधू नदीत विलीन होते आणि पाकिस्तानच्या स्कार्डो शहरातून गेल्यानंतर सिंध प्रांतात पोहोचल्यावर अरबी समुद्रात विलीन होते. नुब्राची उत्तरेकडील सीमा पाकिस्तानच्या बाल्टिस्तान आणि चीनला स्पर्श करते तर पूर्व सीमा अक्साई चिन आणि तिबेटला स्पर्श करते. नुब्रा व्हॅली दक्षिणेकडील पँगोंग  लेकपर्यंत पसरलेली आहे.

नुब्रा व्हॅली खूप सुंदर दिसते. नुब्राच्या डिस्किट आणि हुंडर गावांमध्ये वाळूचे ढिगारे आहेत. या वाळूमध्ये दोन कुबड्या असलेले बॅक्ट्रियन उंट मोठ्या संख्येने दिसतात. डिस्किटमध्ये लद्दाखचा सर्वात सर्वात जुना बौद्ध मठ (डिस्किट मठ) आहे, जिथे मैत्रेय बुद्धाची ३२ मीटर उंच मूर्ती आहे. येथील शांत वातावरण आणि नैसर्गिक सौंदर्य पर्यटकांना मंत्रमुग्ध करते. परंतु आम्ही त्सो मोरीरी लेकला भेट देऊ शकलो नाही, ज्याने स्वतःला निळ्या रंगाने झाकले आहे. लेखासाठी क्लिक करा लद्दाख येथील बौध्द धर्म: उगम व प्रसार

तुर्तुक आणि थांग गावे

नुब्राच्या पलीकडे उत्तरेकडील सीमेवरील थांग आणि तुर्तुक गावांमधून पाकिस्तानचा परिसर दिसतो. १९७१ मध्ये पाकिस्तानशी झालेल्या युद्धात, लद्दाखी शूर सैनिकांनी तुर्तुक ब्लॉकला भारताचा भाग बनविला. तुर्तुकचे रहिवासी हे गिलगिट-बाल्टिस्तानचे बाल्टी आहेत, जे बाल्टी भाषा बोलतात, ही भाषा मौखिक असून अद्याप लिहिलेली नाही. बाल्टी लोक शिया आणि सुफिया नूरबख्शिया मुस्लिम आहेत. ते त्यांच्या जीवनशैलीत आपल्या जुन्या चालीरीतींचे पालन करतात. या लोकांच्या संभाषणातून भारताबद्दलचे प्रेम दिसून येते लद्दाख में बौध्द धर्म

पॅंगोंग सरोवर : निळ्या पाण्याचे अद्भुत दृश्य

नुब्रा व्हॅलीपासून प्रवास करताना लद्दाखमधील सर्वात सुंदर सरोवरापैकी एक असलेल्या पॅंगोंग लेक कडे जाता येते. हे लेक त्याच्या निळ्या आणि हिरव्या पाण्यासाठी प्रसिद्ध आहे, जे दिवसाच्या वेगवेगळ्या वेळी बदलत राहते. पॅंगोंग लेक समुद्रसपाटीपासून ४,३५० मीटर उंचीवर आहे आणि भारत-चीन सीमेजवळ असल्याने येथील दृश्य आणखी रोमांचक बनते. हा लेक तीन पर्वतरांगांनी वेढलेला आहे. उत्तरेला चांगचेन्मो पर्वतरांगा, पश्चिमेला पॅंगोंग पर्वतरांगा आणि दक्षिणेला कैलाश पर्वतरांगा. पॅंगोंगकडे जाताना अनेक युद्ध स्मारके आणि सैन्य छावण्या आहेत. येथून पास होताना सैन्याबाबत उर भरून येतो.

पॅंगोंग मधील शांत वातावरण आणि सर्वत्र पसरलेल्या पर्वतांचे दृश्य एका वेगळ्याच जगात घेऊन जाते. सरोवराच्या काठावर बसून सूर्योदय आणि सूर्यास्त पाहणे हा एक अविस्मरणीय अनुभव आहे. ३ इडियट्स चित्रपटात दाखवलेल्या गोष्टी, स्कूटर आणि बसण्यासाठी स्टूल येथे ठेवण्यात आले आहेत, जे चित्रपटाच्या आठवणी ताज्या करतात. लद्दाख: लेह से पॅगोंग लेक व्हाया नुब्रा वॅली (एक अविस्मरणीय सफर)

लद्दाखी जनता व परंपरा

लद्दाखमधील लोक प्रामुख्याने बौद्ध धर्मीय आहेत (७७.३०%) असून येथे हिंदू, इस्लाम, ख्रिश्चन आणि शीख धर्माचे लोक देखील आहेत. त्यांच्या आपापसात संघर्षाच्या नोंदी नाहीत. लद्दाखच्या दऱ्या आणि पर्वतांमध्ये अनेक बौध्द मठ दिसतात. लद्दाखमध्ये प्रचलित असलेल्या बौद्ध धर्माला महायान म्हणून ओळखले जाते. येथील जनतेमध्ये दलाई लामांना विशेष स्थान आहे. येथील मठ व परिसरात गौतम बुद्ध, पद्मसंभव, अवलोकितेश्वर, तारा आणि मैत्रेय बुद्धांच्या प्रचंड आकाराच्या आकर्षक मुर्त्या आहेत.

नुब्रा खोऱ्यातून पँगोंग सरोवरा पर्यंतचा हा प्रवास लद्दाखच्या नैसर्गिक सौंदर्य आणि सांस्कृतिक वारशाचे एक अद्वितीय मिश्रण सादर करतो. हा प्रवास केवळ साहसाने भरलेला नाही तर तो मनाला शांती आणि विश्रांती देखील देतो. म्हणून लद्दाखचा पर्यटन हेतूने झालेला हा प्रवास केवळ एक प्रवास नाही, तर निसर्ग आणि अंतमनामध्ये खोलवरचा संबंध स्थापित करण्याची संधी आहे.

लेखक: बापू राऊत

9224343464

bapumraut@gmail.com